Thuiskomen in jezelf

Afweermechanismen

We kennen het allemaal: er gebeurt iets en zomaar, zonder erover na te denken, hebben wij al gereageerd. Automatische reactiepatronen ontwikkelen zich vaak al heel vroeg in ons leven. Ze waren destijds ook nuttig en hebben ons beschermd tegen dat wat op dat moment waarschijnlijk te pijnlijk, overweldigend of te verwarrend is geweest. We kennen vanuit de theorie een 7 tal afweer- of overlevingsmechanismen:

• Ontkenning
  Letterlijk ontkennen: ‘Ik heb geen probleem’, ‘er is niks aan de hand’. Ook wel ‘loochening’ genoemd. Het onbewust jezelf of een ander voor de gek houden. Voorbeeld: Iemand die de kerstdagen dikwijls alleen is en dat heel naar vindt maakt zichzelf wijs dat hij het juist helemaal niet erg vindt om met Kerstmis alleen te zijn.
• Rationalisaties
  Of intellectualiseren. Onacceptabel gedrag goedpraten: ‘iedereen doet het’. Of, wanneer je bijvoorbeeld pennen meeneemt van je werk zegt dat het bedrijf toch genoeg geld heeft. Nog een voorbeeld: Je hebt honger en ziet appels hangen, maar je kunt er niet bij. Dan denk je ’ze zullen toch wel zuur zijn’. Iemand die zakt voor een examen zegt dat het examen te moeilijk was.

Kortom: om het zelfrespect te bewaren en angsten en frustraties uit de weg te gaan, worden er vaak redenen en verklaringen bedacht om gevoelens van falen en mislukking weg te praten en daarmee toch om te kunnen met conflicten.

• Reactieformatie
  Je gedraagt je precies tegengesteld aan je onbewuste verlangens. Vaak gaat het hierbij om een (in jouw ogen) sociaal aanvaardbare reactie die een (in jouw ogen) sociaal onaanvaardbare reactie moet camoufleren.

Dus iemand ie eigenlijk heel onzeker is, angstig, zich ineens roekeloos gedragen. Of, wanneer iemand komt eten maar afzegt op het laatste moment, terwijl de hele dag in de keuken jezelf hebt uitgesloofd, zegt tegen diegene dat het oké is en dat het kan gebeuren, terwijl je hem eigenlijk de huid vol wil schelden.

• Verschuiving
  Je verschuift je reactie van de werkelijke bron, naar ets anders. Bijvoorbeeld, je bent boos op je leidinggevende, maar reageert dit af op je collega of geeft je hond thuis een schop, terwijl je eigenlijk die leidinggevende wel wat kan doen.
  Een ander doel dan het werkelijke doel in de plaats stellen.
• Regressie
  Je vertoond gedrag wat als kind effectief was tijdens stress. Je valt als het ware terug in kinderlijk gedrag en vertoont gedrag dat in een eerder ontwikkelingsstadium angst en onzekerheid kon doen verminderen.

Bijvoorbeeld een puber die naar een nieuwe school gaat en thuis weer met een knuffel wil gaan slapen.

• Sublimatie
  Je zoekt een meer geaccepteerde uitlaadklep. Volgens Freud kunnen (onaanvaardbare) agressieve prikkels maken dat iemand politieagent, strafrechtadvocaat, slager of chirurg wordt. Hierbij worden respectievelijk gewelddadige, wetteloze, criminele of moorddadige behoeften omgezet in een constructieve invulling van deze driften en impulsen. Seksuele prikkels kunnen omgezet worden in schilderen, beeldhouwen of andere kunstvormen.
• Projectie
  Je projecteert jouw gevoelens of verlangens op een ander, zodat jij ze zelf niet bewust hoeft te ervaren. Iemand die wantrouwend is, beweert bijvoorbeeld dat hij altijd een voorbeeld is van vertrouwen in de mensen en dat juist de ander zo wantrouwend is. Bij projecties zie je eigenschappen in anderen, die je in jezelf niet herkent of erkent.

Het lastige aan deze mechanismes is, is dat ze automatisch in gang gezet worden wanneer wij in situaties komen die ook maar enigszins lijken op iets uit onze vroege kindertijd. Alleen door je er bewust van te worden, kun je leren anders te kijken naar situaties en ook anders leren reageren, op een manier die beter aansluit bij de realiteit en dat wat er werkelijk nodig is.

Zelfcompassie

Hoeveel mensen zijn er op deze onwaarschijnlijk competitieve wereld die echt tevreden zijn met zichzelf? Dat gevoel van tevredenheid met onszelf is heel kortstondig, helemaal omdat we ons bijzonder en bovengemiddeld moeten voelen om het gevoel te hebben dat we iets waard zijn. Moet je het met minder doen dan voelt dat vaak als mislukking.

Het is heel begrijpelijk dat we ernaar verlangen bijzonder te zijn. Het probleem is alleen dat het per definitie onmogelijk is dat iedereen tegelijkertijd bovengemiddeld is.We munten misschien in een paar opzichten uit, maar er is altijd iemand die slimmer, knapper of geslaagder is. Hoe gaan we daarmee om? Niet zo goed….

Mijn eigen weg is de weg van (zelf) compassie. Een lastig pad, vind ik zelf, én het voor mij enige pad naar liefde en acceptatie van onszelf.

Boektip:
Zelfcompassie van Kristin Neff! Een aanrader voor iedereen die meer wérkelijke rust binnen in zichzelf verlangt..☺

Videotips:
https://youtu.be/Tyl6YXp1Y6M
https://youtu.be/BjvYhd34fgc
https://youtu.be/yJPcZ1CEl30
https://youtu.be/sidiDUg__Dg
https://youtu.be/NYqjV-KgCic

Stilte…

Als je iets wil gaan zeggen, vraag jezelf dan eerst eens af:

– Is het vriendelijk?
– Is het nodig?
– Is het waar?
– Is het beter dan de stilte?

……

Meditatie obstakels

Gisteren weer de een na laatste meditatie avond van het seizoen gegeven. Het was een heerlijke avond!!

Hier nog even de 5 obstakels die je kunt tegenkomen als je mediteert

• Begeerte (ik zou nu ….willen i.p.v. mediteren)
• Afkeer (ik wil dit nu eigenlijk niet, geen zin, grr)
• Verveling (pff..duurt lang, saai…)
• Onrust (ik zou nu eigenlijk….nog moeten doen)
• Twijfel (helpt dit eigenlijk wel? Waar doe ik dit eigenlijk voor…)

En dan uiteraard nog al ons denken over de toekomst of aan het verleden. Een hele uitdaging dus om steeds opnieuw jezelf die tijd en ruimte aan jezelf te geven om dat wat zich ook aandient, met compassie te ontvangen… Succes vandaag met oefeningen!

Discipline

Waar haal ik toch steeds de discipline vandaan om te gaan mediteren?
Kijk eens of je het anders kan gaan benaderen:

In plaats van te denken: ‘ik moet vandaag eigenlijk nog…” of jezelf op andere wijze
onder druk zetten, het te zien als: “Jezelf er elke keer opnieuw vriendelijk aan herinneren
dat wat belangrijk voor je is en daar dan naar te handelen..”

De druk is dan weg en je weet precies wat je werkelijk wil en wat het je oplevert.

Dus weg met dat ‘moeten’ door je te focussen op wat goed voor je is en dit serieus te (gaan) nemen!

Onze drijfveren

Het vermogen om alles uit onszelf te halen wat erin zit, hangt voor een groot deel samen met de kern van onze motivatie. Is die van binnenuit (intrinsiek) of ligt deze buiten onszelf (extrinsiek)….

Onderzoekspsycholoog Carol Dweck onderscheid twee belangrijke redenen waarom mensen hun doelen willen bereiken:

Hoe en waarom wij reageren vanuit emoties:

Ons brein is opgebouwd uit lagen:

– Reptielenbrein
– Emotioneel (Limbisch) brein
– Nieuwe zoogdieren (Neo-cortex) brein

Emotieverwerking verloopt altijd via het ‘oude brein’. Het is vanuit evolutie gezien ook heel belangrijk dat dit zo verloopt, omdat hier ook de vecht en vlucht-modus wordt aangesproken. Wanneer er een tijger o je af komt rennen, heb je het nieuwe zoogdierenbrein, of de Neo-cortex (ander woord) niet nodig om eerst te gaan bedenken wat er aan de hand is, hoe je dit stap voor stap gaat aanpakken en of die aanpak wel de juiste is etc. Nee, de moet rennen!

Dit proces verloopt razend snel en automatisch. Mindfulness helpt je om voordat je reageert eerst te stoppen, de ervaren wat er speelt, even bewust te ademen en pas dan te reageren, Hierdoor kan de informatie ook je Neo-cortex bereiken en kun je (weer) nadenken voor een eventueel betere manier van reageren dan vechten of vluchten…

We kennen drie emotie regulatie systemen van waaruit wij automatisch reageren:

• Gevaarsysteem
• Jaagsysteem
• Zorgsysteem

Gevaarsysteem:

Dit systeem wordt geactiveerd wanneer jij je mentaal of fysiek bedreigt voelt. Oók wanneer jij je dit alleen maar inbeeld! Het is gericht op zelfbescherming en probeert je zo snel mogelijk in veiligheid te brengen.  De emoties die je dan kunt ervaren zijn angst, paniek, agressie, walging en weerstand. Het gedrag wat hierbij meestal actief is, is vechten of vluchten en als dit te riskant is bevriezen of verslappen (flauwvallen).

Jaagsysteem:

Dit systeem wordt geactiveerd wanneer je gedreven wordt door verlangens en onzekerheid vanuit het idee niet goed genoeg te zijn. Perfectionisme. Het is gericht op behoefte bevrediging, succes, status, macht en erkenning. De emoties zijn meestal aangenaam maar kort van duur. Het gedrag wat hierbij naar voren komt is streven, hard je best doen, actief zijn, presteren.

Zorgsysteem:

Dit systeem wordt niet activeert, het krijgt de ruimte wanneer je even niets doet of hoeft (het gevaar is geweken en je honger is gestild). Hier gaat het om innerlijke- en sociale verbondenheid, en ook harmonie en welzijn. De emoties zijn aangenaam en houden ook langer aan dan bij het jaagsysteem, waarbij het steeds meer moet worden. Hier is gene moeten, hier is zijn. Het draait om kalmte, warmte, tevredenheid, dankbaarheid, welbevinden. Het gedrag hierbij is vriendelijk, vredig, ongedwongen, zorgzaam en speels.

Uit balans, meer stress dan rust…

Ik heb al eerder kort beschreven dat ons brein opgedeeld is in drie delen, het reptielenbrein, het limbisch systeem en de Neo-cortex. Ook, dat emoties verwerkt en omgezet worden in gedrag, in de eerste twee delen en dat dit automatisch verloopt.

In dit bericht wil ik nog wat verder ingaan om de drie emotieregulatie systemen. Dit wil ik graag met jullie delen omdat het mezelf zoveel heeft gebracht en nog altijd brengt. Ik ben van mening dat bewustzijn hierop en weten in welk systeem je zit, kan helpen om er, waar gewenst, juist even uit te stappen. Feit is dat we allen een minimaal zorgsysteem hebben ontwikkelt omdat onze maatschappij erg vanuit jagen is opgebouwd en er wel eens ‘gevaar’ zou kunnen ontstaan wanneer wij ‘niet voldoen aan…’. Dodelijk vermoeiend, helemaal niet realistisch, laat staan menselijk en bovendien gewelddadig naar jezelf…

Hoe zit het met de drie systemen?

• Gevaarsysteem
  Mocht je een moeilijke levensstart hebben gehad, veel dreiging, traumatisering, verwaarlozing of de meer subtiele ambivalentie van ouders en omgeving hebben ervaren, dan kan het zijn dat jouw gevaarsysteem makkelijk geactiveerd is. Dit systeem is immers ‘verfijnt, geoefend’.  Hierdoor reageer je zeer gevoelig op verschillende vormen van dreiging, ook die, die jij je inbeeld…Het kan ook door neutrale situaties aanslaan, via associaties en verbanden die er gelegd worden en die er misschien helemaal niet zijn. Stel dat het gevaar dan geweken is, dan wil ons systeem nog snel een paar behoeftes bevredigen en daarmee wordt onmiddellijk het jaagsysteem actief. Je begrijpt dat hierdoor zeer weinig ruimte overblijft voor het zorgsysteem.
• Jaagsysteem:
  Mocht je vooral opgegroeid zijn met veel competitie, presenteren en gebrek aan erkenning, dan kan elk gevoel of voorstelling van tekortkomen je jaagsysteem activeren waardoor je meer je best gaat doen, harder gaat werken, gaat streven, etc.
  Als we dan de bevrediging hebben bereikt (iets is gelukt, we zijn gezien, hebben iets bereikt), dan dooft ons jaagsysteem uit, maar worden we vaak al snel bang dat het niet goed genoeg is, te weinig is geweest of dat we het succes niet kunnen vasthouden, en daarmee is dan alweer het gevaarsysteem geactiveerd en kunnen we niet meer genieten.

Conclusie:

Zoals Erik van den Brink en Frits Koster in hun geweldige boek: “Compassievol-leven” het noemen, raken we gemakkelijk “gevangen in de hedonistische tredmolen, tevergeefs reikend naar geluk door het telkens streven naar bevrediging van een volgende behoefte die zich aandient. Ons jaagsysteem wordt daardoor steeds geactiveerd. Ook ons gevaarsysteem wordt makkelijk actief want “tekortkomen” wordt al snel beleefd als “tekortschieten”…”.

Voeden van ons zorgsysteem:

• Maak een wandeling waarbij je je vooral focust op het kijken naar fijne dingen, kleuren, etc.
• Zet muziek op wat kalmeert, rustig maakt
• Zoek de warmte op in een sauna, warme douche, bad, openhaard, etc.
• Visualiseer een kleur die staat voor vriendelijkheid en warmte en stel je voor dat deze kleur om je heen is, in jou is
• Raak fijne zachte dingen aan, raak jezelf aan en/of laat je aanraken
• Vind een symbool wat past bij jou zorgsysteem en wanneer je dit ziet of aanraakt, jij je meteen rustiger voelt
• ….

En de EERSTE stap voor mij, was STOPPEN – ZITTEN – ZIJN….. Of, als zitten niet kan in een bepaald moment, kun je ook even blijven staan en even kort merken dat je een lichaam hebt, dat je staat (zit of ligt) en dat je ademt…..Elke dag even een korte adempauze, waarin je even opmerkt hoe het met je is en misschien ok=ok wat ruimte weet te maken voor de vraag wat er op dat moment fijn voor je zou zijn, kan het verschil maken tussen een vecht of vluchtreactie vanuit je gevaarsysteem of een streef of presteerreactie vanuit je jaagsysteem.

Lukt het jou om je zorgsysteem wat meer te laten gelden? Oefen dan met mij mee….Want ook ik voel mij op dit gebied nog best vaak een spreekwoordelijke brugpieper…

Harte groet van mij, Sujani