Primal Somatic Trauma Therapie
Er is steeds meer bekend over trauma en stress. Naast het werken met de vroege kindertijd (primal) en heftige emoties, is de subtiele taal van ons lichaam (somatic) belangrijk geworden. Je hoeft gelukkig geen oude nare herinneringen op te halen om ze goed te kunnen verwerken. Veel belangrijker is gebleken om te kijken naar het effect van jouw geschiedenis op jouw huidige leven en te leren op een andere manier om te gaan met triggers (rode ‘knoppen’ die oude gevoelens en reacties in ons oproepen) en zelfzorg.
Veel van ons gedrag heeft te maken met ’traumatische ervaringen’, vaak uit onze kindertijd. ‘Ervaringen’ die zo overweldigend waren (traumatisch), dat wij daar als kind niet adequaat op hebben kunnen reageren. Onze hersenen zijn vaak nog niet volgroeid, waardoor wij intense prikkels niet goed kunnen verwerken en de energie die opgeroepen wordt bij intense gebeurtenissen, niet goed naar buiten kunnen brengen (vechten of vluchten).
Iemand die getraumatiseerd is, is deze energie gaan vastzetten (bevriezen) in het zenuwstelsel. Op het moment dat er in ons huidige leven dingen gebeuren die ook maar een klein beetje lijken op de overweldigende situaties van toen (een geur, bepaalde woorden, een beeld, een blik in iemand ogen), wordt ons ’traumasysteem’ actief. Wij reageren dan weer alsof het trauma / de nare situatie zich opnieuw, hier en nu voordoet. Dus ook wanneer er helemaal geen sprake meer is van een nare situatie in dat hier en nu…
Traumatherapie is niet gericht op het herbeleven van overweldigende situaties of er alleen maar over praten. Wij leren er juist vanuit het lichaam stapje voor stapje naar te kijken door het draagvlak voor ‘lastige gevoelens’ te vergroten. De manier waarop we werken met trauma hangt af van je klachten, maar om trauma te verwerken is tijd, rust en ruimte nodig, in een veilige accepterende omgeving.
De symptomen van trauma kunnen zeer divers tot uiting komen. Trauma symptomen worden niet veroorzaakt door de gebeurtenis zelf, maar door energie die zich niet heeft kunnen ontladen. Deze energie kun je leren te ontladen, waarna je de hersenen kunt leren langs nieuwe wegen te functioneren. Vastgezette, bevroren energie, heeft een schokeffect op het lichaam.
Hierdoor ontstaan traumasymptomen en juist daarom is werken via én mét het lichaam zeer belangrijk voor heling. Dit doen we onder andere via:
- Internal Family Systems Therapie (werken met onze persoonlijkheidsdelen / traumadelen)
- EMDR / EMDR-i
- Trauma Release oefeningen (TRE)
- SE (Somatic Experiencing)
- Systemisch werk
- PRI (Past Reality Integration / Innerlijk kindwerk)
- Sensorimotor psychotherapie
- Polyvagaaltheorie / werken met het autonome zenuwstelsel
- ISP (Integral somatic psychotherapy)
Ons zenuwstelsel:
Ons autonome zenuwstelsel is een persoonlijk beveiligingssysteem, altijd wakend om de vraag ‘is het veilig?’ te kunnen beantwoorden. Het heeft tot doel om ons te beschermen door aan te voelen of we veilig zijn of in gevaar verkeren, van moment tot moment te luisteren naar wat er gaande is (neuroceptie) in en rondom ons lichaam en in de relaties die we hebben met anderen.
We kunnen het autonome zenuwstelsel opdelen in het Sympathische en het Parasympathische deel. Deze twee delen reageren samen op signalen en sensaties via drie systemen, elk met een eigen kenmerkend reactiepatroon. Via elk van deze systemen reageren wij ten dienste van de overleving.
Het Sympathische zenuwstelsel stuurt impulsen vanuit het ruggenmerg naar onze organen en bereidt ons zo voor op actie. Dit deel reageert op signalen van gevaar en triggert de afgifte van adrenaline, een stof die de vecht- of vluchtreactie aanwakkert.
Het Parasympathische zenuwstelsel bestaat uit twee banen die door een zenuw lopen die de ‘nervus vagus’ wordt genoemd. Vanaf de hersenstam aan de onderkant van de schedel loopt de nervus vagus twee kanten op: naar beneden door de longen, het hart, middenrif en maag en naar boven om verbinding te maken met zenuwen in de hals, keel, ogen en oren. De vagus bestaat dus uit twee zenuwbanen:
- De ventrale vagale baan (reageert op signalen van veiligheid en stimuleert gevoelens van veiligheid en sociale verbondenheid)
- De dorsale vagale baan (reageert op signalen van extreem gevaar en zorgt ervoor dat we het contact met anderen verliezen, het verlaagt ons bewustzijn en beschermt om door te immobiliseren.
Het is belangrijk dat, wanneer er sprake is van trauma-reacties, zicht te krijgen op de werking van het zenuwstelsel. Hierdoor ga je herkennen in welke biologische toestand jij in dat moment verkeerd, kun je het landschap leren verkennen van de verschillende toestanden en de routes om erin of juist eruit te komen. Vaak zien we bij mensen die getraumatiseerd zijn, dat ze ‘gevangen’ lijken te zitten in sympatische activatie en daarom steeds vechten of vluchten of juist snel in de dorsale vagale toestand verkeren en verstijven, gevoelloos raken of zich afwezig of uit verbinding voelen.
- Leren hoe jouw zenuwstelsel reageert is dus noodzakelijk om jezelf goed te leren reguleren. Bovendien werk je daarmee aan het flexibiliseren van je zenuwstelsel waardoor je niet meer steeds gevangen zit in een bepaalde toestand, maar heen en weer kunt bewegen, afhankelijk van wat er werkelijk nodig is.
Hieronder twee filmpjes om meer zicht te krijgen op de werking van het zenuwstelsel. Ze zijn in het Engels, maar heel goed te volgen en ze geven een heel mooie uitleg. Het eerste filmpje laat echt heel mooi zien (via opstellingenwerk met échte mensen!) hoe het zenuwstelsel werkt. Het andere filmpje is meer theoretisch van aard.
Filmpje twee: